|
|
|
TARİHÇE
Aydın; tarihin bilinen devirlerinden beri çeşitli uygarlıklara merkez olmuş, Antik Çağın Afrodisias, Milet, Alinda, Didyma, Nisa, Prien, Magnesia gibi önde gelen kentlerinde sayısız bilgin ve bilge kişiler yetişmiştir. Bugünkü Aydın; kuzeyindeki Top Yatağı sırtında kurulan Tralles Kenti ile birlikte MÖ 2500 yılında Hititler zamanında gelişmiş, VII. yy.da Lydia zamanında da en parlak çağını yaşamıştır. Selçuklularla birlikte Türk uygarlığının kültür varlığı ve eserleriyle donatılan Aydın, sosyal hizmetler, tarım ve mimaride uygar günlere şahit olmuştur. Aydın'ın Türk egemenliğinde bir yönetim birimi statüsü kazanması 1390 yılında Yıldırım Beyazıt'ın şehzadesi Ertuğrul Bey'in Vali olarak Aydın'a atanmasıyla başlamıştır.
Aydınoğulları zamanında şehrin adı Aydın Güzelhisarı olmuş, daha sonra Aydın adını almıştır. Şehir, XIV yy. da bugünkü yerine kurularak idari kademelendirme sırasıyla, 1390 yılında eyalet, 1426 yılında sancak, 1811’de İzmir, Saruhan (Manisa), Menteşe (Muğla), Antalya, Isparta sancaklarını kapsayan eyaletin merkezi oldu. Eyalet merkezi (1857) İzmir’e taşındıysa da bu yönetim biriminin adı Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar “Aydın” olarak kaldı. Aydın' ın 1919 yılına kadar sancak şeklinde devam eden bu yönetim şekli, 25 Mayıs 1919-7 Eylül 1922 yılları arasında 40 aya yakın süren işgalden sonra ve Kurtuluş Savaşının kazanılmasıyla birlikte 1923 yılında değişmiş, müstakil vilayet olmuştur.
|
 |
COĞRAFYA
Aydın; tarım, turizm ve sanayi sektörlerindeki potansiyeli, vasıflı insan gücüyle Ege Bölgesi ve Ülkemizin hızla gelişen illerinden biri durumundadır. Orta ve batı kesiminde verimli ovalar, kuzey ve güneyi dağlar ile çevrili Büyük Menderes Havzası üzerinde 8007 km²’lik bir alan üzerine kuruludur. Rakımı 65 metredir. 37-38 kuzey enlemleri ile 27-29 doğu boylamları arasındadır.
|
 |
NÜFUS, İDARİ DURUM
2013 yılı sonu itibarı ile açıklanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilimizin nüfusu 1.020.957 kişidir. İlimiz nüfusunun %50,01’ i erkek (510.512), %49,99’u (510.445) kadındır.
Yıllık nüfus artış hızı binde 14.2, nüfus yoğunluğu 130’dur.
Aydın’da 17 İlçe, 53 belediye, 491 köy, 266 mahalle bulunmaktadır.
|
EKONOMİK YAPI
Aydın, genelde bir tarım ve turizm kenti olarak bilinmektedir. Ekonomik hayatın temelini oluşturan tarımın ağırlığı sanayi ve ticaret sektöründe yoğun olarak kendini hissettirmektedir. Nüfusunun % 55’i geçimini tarım sektöründen sağlamaktadır. Aydın, ülkemizde üretilen bitkisel ürünlerden 21 inde Türkiye’de ilk 10 da yer alarak ülke tarımındaki önemini göstermektedir. Türkiye’de İlimiz incir ve kestane üretiminde birinci, zeytin, pamuk ve enginar üretiminde ikinci, çilek ve yer fıstığı üretiminde ise üçüncü sıradadır.
Tarımdan sonraki ikinci önemli sektör turizmdir. Birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış, açık hava müzesi görünümündeki İlimiz, 23 ören yerine, birçok tarihi, kültürel, turistik, doğal değerlere sahiptir. Turizmin her alanında potansiyele sahip ve ülkemizin önemli turizm merkezlerinden olan Kuşadası ve Didim ilçelerimize turistler konaklama amacıyla gelirken, doğal, arkeolojik ve folklorik değerlere sahip diğer ilçelerimize günü birlik ziyaretler yapmaktadır. İlimizi 2012 yılında yaklaşık 5,3 milyon yerli ve yabancı turist ziyaret etmişken, 2013 yılında bu rakam 5,4 milyon olmuştur. Turizm tesislerinde doluluk oranı 2012’de %53 iken 2013 yılında % 76 seviyesine yükselmiştir.
Aydın, son yıllarda sanayileşme sürecine girmiş ve bu konuda hızla yol almaya devam etmektedir. Sanayisi ağırlıklı olarak; tarımsal üretimi işlemeye yönelik gıda imalatı, tekstil ürünleri imalatı, makine ve ekipman imalatı, madencilik ve taş ocakçılığı, otomotiv yan sanayi, beyaz eşya ürünleri imalatı ve kimyevi maddeler imalatından oluşmaktadır.
İlimizde üretilen ürünlerin bir kısmı iç piyasada tüketilirken bir kısmı da yurt dışına ihraç edilmektedir. Yaş sebze ve meyveler, salamura zeytin, konserve, salça, işlenmiş incir gibi tarımsal ürünlerin yanı sıra; sanayi ürünleri kapsamında tarım makineleri, zeytinyağı makineleri, otomotiv yan sanayi ürünleri, beyaz eşya ürünleri, yer altı servetlerinden feldspat, kuvars, mermer ile şişelenmiş içme suları dünyanın değişik ülkelerine ihraç edilmektedir. Dış Ticaret Müsteşarlığı verilerine göre 2000 yılında, Aydın’ın 96 milyon dolar olan ihracat rakamları 2013 yılında 689 milyon 419 bin dolara ulaşmıştır. İlimizin ülke ekonomisindeki payı binde üçten binde beşe yükselmiştir. |
SANAYİ
Aydın Sanayi Odası üyesi 750 sanayi tesisinde 26.000 kişi istihdam edilmektedir.
İlimizde Aydın, ASTİM, Nazilli, Ortaklar, Söke, Çine olmak üzere altı Organize Sanayi Bölgesi faaliyet göstermektedir. Ayrıca Buharkent OSB ve Çine Akçaova Tarıma Dayılı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi çalışmaları devam etmektedir. 256 parsele sahip ASTİM OSB’de üretim yapan 109 fabrikada 3.419 kişi çalışmaktadır. 64 parselli Umurlu OSB’de faaliyette olan 59 fabrikada 2.064 kişi çalışmaktadır. 44 parsele sahip Nazilli OSB’de 308 kişi istihdam eden 5 fabrika üretimde, 42 parsele sahip Ortaklar OSB’de 313 kişi istihdam eden 6 fabrika faaliyette 2 fabrikanın ise inşaatı devam etmekte, 51 parsele sahip Çine OSB’de 15 kişi istihdam eden 1 fabrika üretimde, 89 parsele sahip Söke OSB’de 8 kişi istihdam eden 1 fabrika üretimdedir. Altı OSB ’de toplam 181 fabrikada 6.127 kişinin istihdamı sağlanmaktadır.
Çine OSB’de bir enerji firması 64 MW gücündeki doğalgaz çevrim santrali yatırımı bitirilmiş olup, üretime devam etmektedir.
21 adet Küçük Sanayi Sitelerinde bulunan 5.417 işyerinde yaklaşık 10.000’e yakın kişinin istihdamı sağlanmaktadır. |
|
KÜLTÜR VE
TURİZM
İlimizin tarımdan sonraki ikinci önemli gelir kaynağı turizmdir. İl ekonomisinde kültür ve turizm varlıkları önemli yer tutmaktadır.
İlimizde Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı 5, (Aydın Müzesi ve buna bağlı Yörük Ali Efe Etnografya Müzesi, Afrodisias Müzesi ve buna bağlı Karacasu Etnografya Müzesi, Milet Müzesi), belediyelere ve Adnan Menderes Üniversitesi’ne bağlı 3 (Çine Kuka-i Milliye Müzesi, Çine Arıcılık Müzesi ve Nazilli Etnografya Müzesi) olmak üzere 8 müze ile 23 önemli ören yeri mevcuttur.
1.179 kültür varlığı tescillidir.
Önemli ören yerlerimiz Afrodisias (Karacasu), Alabanda (Çine), Alinda (Karpuzlu), Apollon Tapınağı (Didim), Gerga (Çine), Harpasa (Nazilli), Magnesia (Germencik-Ortaklar), Mastaura (Nazilli), Milet (Didim), Nysa (Sultanhisar), Priene (Söke), Tralleis (Aydın-Merkez)’dir.
|
 |
ULAŞIM:
Karayolları
Son yıllarda gerçekleştirilen çalışmalarla, İl olarak karayollarında ciddi
bir sorunumuz kalmamış, ulaşımda gelişmişlik standartları yakalanmıştır.
2002 yılı sonuna kadar 77 km bölünmüş yol yapılmış iken 2003-2013
yılları arasında 270 km bölünmüş yol yapılarak İlimizdeki yapılan toplam
bölünmüş yol uzunluğu 347 km’ye ulaşmıştır. İlimizde; -61 km otoyol,
-319 km devlet yolu, -392 km il yolu, olmak üzere toplam 772 km yol ağı
bulunmaktadır.
Demiryolları Ülkemizde 1866 yılında ilk demiryolu hattı İzmir-Aydın arasında inşa edilmiş, daha sonraki yıllarda bu hat Denizliye kadar ulaştırılmıştır. Hattın uzunluğu 262 km’dir.
İlimiz sınırları içerisinde yapılan 162 km’lik demiryolu yenileme ve köprü menfez ile kontrollü bariyer sistemi yatırımları için 2008-2013 yılları arasında toplam 114 milyon $’lık yatırım gerçekleştirilmiştir.
Gerek yeni yapılan yol standardı, gerekse üzerinde seyredecek yeni tren setlerinde 160 km. hız kabiliyeti varsa da çok sayıdaki hemzemin geçit nedeniyle 120 km. hızla ulaşım sürdürülmektedir.
İzmir – Denizli arasında tam otomatik ısıtma, soğutma sistemi, çevreye zarar vermeyen vakum tuvalet sistemi, özürlü rampası olan motorlu tren setleri ile 3 gidiş, 3 geliş olmak üzere 6 sefer yapılmaktadır.
Deniz Yolu, Yat Limanı
Kuşadası Limanının gemi kabul kapasitesi 2.400 gemi/yıldır. Kuşadası Limanı yolcu sayısı ve gemi adedi bakımından ülkemizin en önemli Kurvaziyer limanıdır. 2013 yılı içerisinde 437 kurvaziyer gemi ile 610.656 yolcu limanımıza gelmiştir.
Kuşadası Yat Limanı, 600 tekne kapasitelidir.
Didim Yat Limanı, özel sektörce 2007 yılında yapımına başlanılmış, 70 milyon dolar harcanarak 2009 yılında tamamlanmıştır. Karada 600, denizde 580 tekne kapasitelidir. Liman 400 ton ile Türkiye’nin en yüksek kapasiteli tekneleri sudan çıkarmaya yarayan vincine sahiptir. Didim Yat Limanında, her biri kendi alanında uzman 36 teknik atölye hizmet vermektedir.
Havaalanı
1993 yılında faaliyete geçen 1.435 m. pist uzunluğuna sahip Aydın-Çıldır Havaalanına küçük tip uçaklar iniş-kalkış yapabilmektedir. Aydın-Çıldır Havalimanının kiralanmak suretiyle işlettirilmesi amacıyla 09/04/2012 günü DHMİ Genel Müdürlüğünce ihaleye çıkılmış ve ihaleyi Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı (THY A.O.) kazanmıştır. THY tarafından Aydında açılacak Pilot Yetiştirme Okulunda yılda 300 pilot yetiştirilecektir. Aydın-Çıldır Havalimanı'nın Aydın Ekonomisine ve turizmine büyük katkı sağlaması beklenmektedir.
Kaynak : Aydın Valiliği |
| |
|
|
 |
